Biotechnologie: pijler voor een internationale eiwit-etalage?

“We staan aan het begin van een open verkenning”, zegt Jeroen Willemsen, Lead Protein Transition bij Foodvalley. “En we nodigen de hele keten uit om mee te denken.”

Het onderzoek: kansen in beeld

“De internationale eiwitmarkt is volop in beweging,” vertelt Willemsen. “We zitten midden in de roaring twenties op eiwitgebied. Zo is er wereldwijd een groeiende behoefte aan eiwit-autonomie, voedselzekerheid en verduurzaming van productieprocessen voor eiwitrijk voedsel. Die behoefte biedt enorme economische kansen voor Nederland, want we hebben daarvoor veel kennis en technologie in huis.” 

Welke internationale kansen zijn er in welke regio’s op de eiwitmarkt? Hoe zijn ze te grijpen? En welke hebben prioriteit? Dat wil het Ministerie van LVVN graag in beeld krijgen. Daarom startte Foodvalley in maart 2025 een haalbaarheidsstudie naar die vragen – met subsidie van LVVN en in samenwerking met Larive International.

Willemsen: “De komende maanden verkennen we met bedrijven, overheden, kennisinstellingen en investeerders wat de focus van een internationale eiwitstrategie zou kunnen zijn – en wat die ons land kan opleveren. We brengen in kaart wat de behoeften zijn van Nederlandse en internationale stakeholders. Ook onderzoeken we waar we als land in uitblinken en wat ons economische potentieel is op eiwitgebied. Op basis van dit alles formuleren we een advies, waarbij we zowel naar ‘food’ als ‘feed’ kijken.” 

De hypothese: van kilogram tot kennis

De eerste gesprekken met stakeholders zijn al achter de rug, vertelt Willemsen. “En daarin kwam een interessante richting naar voren. Er lijkt veel potentie te zitten in het verwaarden en exporteren van Nederlandse kennis en technologie. Dus niet alleen van fysieke, eetbare ingrediënten en producten, maar ook van onze expertise in bijvoorbeeld fermentatie en biotechnologie, datagedreven procesverbetering en het slim organiseren van ketens en systemen.”

Dit zijn volgens Willemsen zaken waarin Nederland vooroploopt en internationaal bewondering oogst. “Onze kennis en technologie hebben een enorm economisch potentieel op de wereldmarkt. Als we ze zichtbaarder maken en beter vermarkten, kunnen we dat potentieel verzilveren.” Die hypothese sluit aan op ervaringen uit eerdere initiatieven, zoals Future Protein NL, de naam waaronder Nederland zich sinds 2021 internationaal presenteert op het gebied van eiwitten. Ook het strategische narratief ‘Nederland, een eiwitrijk land’ uit 2023 past binnen deze denkrichting.

Kracht van samenwerking

Willemsen: “Vanuit het narratief ‘Nederland, een eiwitrijk land’ is een belangrijke internationale rol weggelegd voor traditionele eiwitbedrijven: partijen die zich richten op zuivel en vlees. Zij hebben decennialange ervaring, schaalvoordelen, een sterke internationale reputatie en brede kennis van bijvoorbeeld biotechnologie en fermentatie. Dat lijkt perfect aan te sluiten op de nieuwe kennis en inzichten van kennisinstellingen en jonge bedrijven. Voor een sterke propositie hoeven we dus niet te kiezen tussen traditionele eiwitbedrijven en stakeholders die zich richten op andere eiwitbronnen. Door de verbinding te leggen, onderscheiden we ons internationaal en maximaliseren we de impact, zowel economisch als op het gebied van duurzaamheid en gezondheid. Ik ben benieuwd of de stakeholders die we nog gaan spreken dat ook vinden!”

Een idee: de Future Protein NL-etalage

Eén onderwerp dat steevast aan bod komt in gesprekken voor de haalbaarheidsstudie, is hoe Nederland zijn kennis en innovaties beter kan presenteren in het buitenland. Willemsen: “Landen als Canada en Singapore hebben digitale etalages waarin ze hun aanbod overzichtelijk en aantrekkelijk tonen. Daar kunnen wij misschien van leren."

We hebben genoeg kennis, technologie, samenwerkingsmogelijkheden en investeringskansen om zo’n etalage mee te vullen!

Nederland zou hiervoor onder meer de Protein Transition Map NL kunnen gebruiken. “Dat is een interactieve online kaart met meer dan 500 Nederlandse organisaties op het gebied van alternatieve eiwitten”, vertelt Willemsen. “Foodvalley heeft die kaart ontwikkeld in samenwerking met onder andere de Transitiecoalitie Voedsel, het Ministerie van LVVN en diverse Nederlandse provincies.”

Wat er bijvoorbeeld in de etalage past? “Denk aan de technologie die DSM ontwikkelde om eiwitten uit koolzaad te winnen. Die wordt inmiddels toegepast in Frankrijk. Of denk aan Rival Foods, een Nederlandse start-up die plantaardige eiwitten textureert tot vleesachtige structuren – met investeringen van Roquette.” Ook de aanpak van Nederlandse supermarkten noemt Willemsen inspirerend. “Zij hebben afgesproken dat in 2030 minimaal 60 procent van hun eiwitaanbod plantaardig moet zijn. En ze hebben daar uniforme meetmethoden voor. Uniek in de wereld!”

Gevoel van urgentie

Willemsen: “Veel partijen die we spreken, voelen de urgentie om eiwitgerelateerde kennis en technologie te delen. Ze zien dat we slimmer met onze grondstoffen moeten omgaan om producten betaalbaar en de planeet leefbaar te houden. Ook zien ze de gezondheidsvoordelen van een gebalanceerd voedselpatroon, bijvoorbeeld bij het terugdringen van overconsumptie en obesitas. Zij zeggen: we hebben de kennis, technologie en netwerken om bij te dragen aan oplossingen – laten we die delen. En daarbij gaat het niet om liefdadigheid. Ze vinden dat er best geld tegenover mag staan. En zij zien de economische kansen. Bijvoorbeeld dat de alternatieve eiwitsector in Nederland in 2023 al goed was voor 880 miljoen euro per jaar; en dat dit met de juiste strategie kan doorgroeien naar 10 miljard euro in 2030 – met een evenredige groei in werkgelegenheid. Ik vind dat krachtig, die combinatie van een ethisch-maatschappelijke en economische insteek.”

(© Food Valley)

De uitnodiging: deel je mening

“Ik ben blij met de ideeën die we nu al hebben opgehaald in onze studie”, zegt Willemsen. “Maar we komen pas net op stoom; we hebben nog veel tijd om ook andere ideeën te verkennen.” Hij nodigt iedereen met een Nederlands exportbelang op om mee te denken. “Geef je mening. En deel je voorbeelden. Help ons om te bepalen wat Nederland nodig heeft – en waar de kansen liggen!”

De haalbaarheidsstudie loopt tot eind 2025 en bestaat uit twee gespreksrondes. De eerste is grotendeels achter de rug. Nu begint de tweede, waarin Foodvalley en Larive International verzamelde input toetsen, verdiepen, aanvullen en uitwerken. Willemsen: “Zo gaan we de eerste inzichten binnenkort toetsen op de World Expo in Japan, tijdens een handelsmissie omtrent alternatieve eiwitten.” Op basis van alle input komt er uiteindelijk een advies. “Eén waarin de meeste partijen zich zullen herkennen. En waarmee Nederland internationaal het verschil kan maken, als gidsland op de mondiale eiwitmarkt.”