CEN-normen voor voedselveiligheid
CEN, de Europese normalisatieorganisatie, ontwikkelt diverse normen met methoden om voeding te analyseren. De normen worden gebruikt om de gehalten van gezonde bestanddelen van voeding te meten, bijvoorbeeld vitaminen.
Dat is mooi, maar ze worden vaker gebruikt om ongezonde componenten in voeding op te sporen en het bepalen van het gehalte van die stoffen. Het initiatief voor het opstellen van die normen kan door verschillende partijen worden genomen, bijvoorbeeld voedingsmiddelenbedrijven of laboratoria. De opdracht komt ook regelmatig vanuit de Europese Commissie (EC).
Definitie van een norm
Het is niet voor iedereen altijd duidelijk wat de status is van bijvoorbeeld een NEN-, CEN- of ISO norm. Is het wetgeving, ben je verplicht hem te gebruiken? Kort gezegd: een norm is geen wetgeving. Je kunt een norm het beste zien als een goed gebruik, een vrijwillige afspraak die partijen met elkaar maken op basis van consensus. Met een norm kun je onnodige verscheidenheid terugdringen en diensten, processen en het maken van producten gemakkelijker en eenduidiger laten verlopen. Daarnaast zijn normen een bron van informatie en bieden ze vaak toegang tot nationale, Europese of mondiale markten.
Veilig voedsel in Europa
Bij de Europese Commissie staat het garanderen van een hoog niveau van voedselveiligheid in de Europese Unie hoog in het vaandel. De EC stelt bijvoorbeeld maximumgehaltes van schadelijke chemische stoffen (contaminanten) en gevaarlijke micro-organismen vast. Die kunnen, vaak onbedoeld, in voedsel terecht komen. Voorbeelden van schadelijke stoffen zijn mycotoxinen in pinda’s en zware metalen (zoals cadmium, lood en kwik) in vlees en visserijproducten. Micro-organismen zijn salmonella, campylobacter en listeria zijn voorbeelden van ongewenste micro-organismen.
‘Contaminanten kunnen vaak onbedoeld in voedsel terecht komen’
Uiteraard moet de Europese wetgeving worden gehandhaafd. Voedingsmiddelen worden gecontroleerd op de aanwezigheid van contaminanten en of de (wettelijke) maximumgehalten niet worden overschreden. Meestal ontwikkelt de EC de methoden om deze controle uit te voeren niet zelf, maar maakt gebruik van de Europees genormaliseerde analysemethoden van CEN.
Wetgeving en normen zijn vaak complementair. De EC geeft CEN regelmatig een opdracht voor het ontwikkelen van genormaliseerde analysemethoden (een zogenaamd ‘Standardization Request’). De EC ziet de meerwaarde van normen vooral in het garanderen van een uniforme toepassing en handhaving van Europese wetgeving in alle lidstaten. Genormaliseerde analysemethoden vormen een onmisbaar element in het garanderen van een hoog niveau van voedselveiligheid. De CEN-normen worden vaak gebruikt als er een geschil moet worden opgelost - als ‘dispute resolution method’.
Procescontaminanten in voeding
Een voorbeeld van een terrein waarop de EC zo’n Standardization Request aan CEN heeft gegeven, is dat van de procescontaminanten. In het recente verleden heeft dat geleid tot een serie normen voor de bepaling van 3-MCPD (in oliën en vetten), PAK (in onder andere olijfolie, gerookte vis en voedingssupplementen), acrylamide (in onder andere chips, friet, brood of koekjes), furaan (in koffie), ethylcarbamaat (in cognac en likeur), benzeen (in kindervoeding, vruchten- en groentesap) en melamine (in diverse zuivelproducten). Ook is er een norm ontwikkeld voor de bepaling van minerale oliën (MOSH, MOAH) in voeding.
‘Wetgeving en normen zijn vaak complementair’
De succesvolle afronding en toepassing van de eerste serie normen was voor de EC aanleiding om CEN nogmaals in te schakelen voor het ontwikkelen van een tweede serie normen voor procescontaminanten. Dit zullen deels nieuwe methoden worden, maar ook een uitbreiding van een aantal van deze normen, bijvoorbeeld met validatiegegevens voor andere voedingsmiddelen. Een overzicht van de normen staan in het kader. Op de website van NEN is meer informatie te vinden over de verschillende commissies en normen.
Normen met betrekking tot (proces)contaminanten
EN 14573
CEN/TS 17083
EN 16618
EN 16619
CEN/TS 16621
EN 16857
EN 16852
EN 16620
EN 16858
EN 16995
EN-ISO 18862
Een tweede Standardization Request is in de maak. Het lijstje met onderwerpen waarover CEN en de EC in gesprek zijn, betreft de volgende contaminanten:
2,3-MCPD- and glycidylesters
• vetten en oliën
• babyvoeding (in glas)
• fishoil supplementen
• volledige zuigelingenvoeding (melkpowder
• producten die plantaardige oliën bevatten
• lecithine en/of mono- en diglyceriden
• gebakken, vette producten (bijv. koekjes, croissants, )
Acrylamide
• ontbijtgranen
• baby/babyvoeding op lage niveaus
• koekjes voor kinderen (4 maanden)
Furanen/methylfuranen
• babyvoeding in potjes
• koffie (methylfuranen)
• Andere voedingsmiddelen: kant-en-klare soep, chips op basis van aardappelen, vruchtensappen, ontbijtgranen, koekjes en crackers.
PAK
• voedingssupplementen
• bananenchips (met kokosolie)
• cacaovezel (dieetchocoladeproducten)
• plantaardige poeders voor dranken
Perchloraat
• thee
• bladgroenten
• (gedroogd) fruit
• babyvoeding
MOSH/MOAH
• Voedingsmiddelen
MOAH
• Zuigelingenvoeding
Wil je meer informatie over normen op het gebied van (proces)contaminanten in voeding of meedoen aan normalisatie op dit gebied? Neem dan contact op met Marcel de Vreeze, NEN Agrofood & Consument via telefoon 015 2 690 125 of per e-mail afc@nen.nl. Website: https://www.nen.nl/.