MARKTINFORMATIE | De voedingsindustrie komt in 2025 langzaam maar zeker weer op stoom. ABN AMRO verwacht een lichte groei van 1 procent. Uitdagingen zijn het inpassen van structureel hogere lonen en hoge kosten, het aanhoudende personeelstekort en de blijvende volatiliteit op grondstofmarkten.
Naar verwachting groeit de voedingsindustrie licht met 1 procent. Dat maakt ABN AMRO deze week bekend in hun sector prognose levensmiddelenindustrie. De voedingsindustrie is met een productiewaarde van ruim 114 miljard euro (FNLI) goed voor bijna een vijfde van de totale Nederlandse industriële productiewaarde.
Economische groei Nederlandse economie
De Nederlandse economie groeit met 0,9 procent in 2024 en ABN AMRO verwacht een groei van 1,5 procent in 2025. Ook in de EU, eveneens waar het grootste deel van het exportvolume van de Nederlandse levensmiddelenindustrie naar toe gaat, trekt de economische groei in 2025 aan. In diezelfde ramingen ligt de inflatie in Nederland met 3,3 procent hoger dan het Europese gemiddelde. Een belangrijke oorzaak van de hogere inflatie in Nederland zijn de forse loonstijgingen die overigens wel leiden tot een toename in het besteedbaar inkomen.
Prognoses zuivelverwerking en vleesverwerking
De verschillende subsectoren van de voedingsindustrie laten wisselende prognoses zien. Zuivelverwerking krimpt met 1 procent en vleesverwerking met 3 procent. Samen zijn ze goed voor ruim een derde van de productiewaarde.
De melkprijs ligt al geruime tijd boven het gemiddelde en experts verwachten dat een nieuw structureel niveau is bereikt door het veranderende evenwicht tussen vraag en aanbod. Dit is gunstig voor boeren, maar voor melkverwerkers werkt dit in eerste instantie kostenverhogend.
De vleesverwerkende industrie is nog veelal afhankelijk van handmatige verwerking. Sommige processen binnen de verwerking, zoals het uitbenen, zijn moeilijk te automatiseren. Hierdoor blijft de afhankelijkheid van voornamelijk buitenlandse arbeidskrachten groot. Voor slachterijen en vleesverwerkers blijven hoge kostprijzen een uitdaging, omdat zij een deel van het vlees op de internationale markt verkopen. Daar ontvangen ze doorgaans lagere prijzen dan in Nederland voor de vleesproducten.
Drankproductie herstelt juist met 1 procent. Deze tak vertegenwoordigt samen met de verwerking en handel in groente en fruit en industriële bakkerijen twintig procent van de voedingsindustrie.
Consumenten bezuinigen
Voor 2025 verwacht ABN AMRO een herstel van de consumentenvraag, al blijft dit enigszins wankel. Het Food Service Instituut Nederland (FSIN) rapporteert in januari 2025 een groeiend prijsverschil tussen het foodservicekanaal (buitenshuisconsumptie) en supermarktkanaal.
Daarnaast blijven consumenten bezuinigen. Velen vinden uit eten gaan inmiddels te duur. In de supermarkt zijn steeds meer kwalitatief hoogwaardige kant-en-klare maaltijdoplossingen te vinden die concurreren met fastfood concepten. Ook binnen het supermarktkanaal maken consumenten keuzes op basis van budgetbesparingen. Het A-merk verliest steeds meer terrein op het huismerk, dat doorgaans gunstiger geprijsd is. Het aandeel huismerken (exclusief tabak) in de supermarkt steeg volgens adviesbureau Circana, dat kassadata van supermarkten analyseert, naar een recordhoogte van bijna 33 procent in 2024. Dit leidt tot harde prijs- en inkooponderhandelingen tussen supermarkten en fabrikanten.
De productievolumes in de voedings- en genotsmiddelenindustrie bleven in 2024 gelijk. In 2024 stegen vooral de consumentenprijzen van alcoholvrije dranken en alcoholhoudende dranken en dat drukte de vraag. Cees-Jan Adema, directeur Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI), benadrukt het belang van ketensamenwerking: “Samen met alle partners in de keten zullen we ervoor moeten zorgen dat er een duurzame bodem gevonden wordt in onze inspanningen om de boodschappen betaalbaar te houden.”
Gezondheid en duurzaamheid
Gezondheid en duurzaamheid worden steeds belangrijker. Supermarktorganisaties spreken zich steeds explicieter uit over hun rol in de transitie naar een gezonder voedselpatroon, de Nutri-Score heeft zijn intrede gedaan en de belangstelling voor de Schijf van Vijf neemt toe. Het Nationaal Preventieakkoord kan echter niet voorkomen dat het aantal Nederlanders met obesitas toeneemt. Hiervoor is onder andere een gezonder voedingspatroon nodig. Uit de meest recente Voedingsscores Gezondheidsenquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat een groot deel van de Nederlanders nog relatief ongezond eet. Dat geldt met name voor jongeren en jongvolwassenen. Ouderen hebben meer aandacht voor gezond eten.
De vleesconsumptie in Nederland neemt nauwelijks af. Nederlanders eten nog steeds een vergelijkbare hoeveelheid vlees met twintig jaar geleden. Dit gaat in tegen de verwachting op lange termijn dat consumenten in Nederland minder vleesproducten gaan consumeren door de eiwittransitie.
De impact op het klimaat blijft een centraal thema, mede gedreven door eisen van afnemers als gevolg van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Veel bedrijven zijn inmiddels druk met deze rapportage. Echter, het ontbreekt veelal aan een uniforme taal en standaardisatie.
Verpakkingen
De EU-verordening inzake verpakkingen en verpakkingsafval (Packaging and Packaging Waste Regulation, PPWR), gaat begin 2025 in. Een veelbesproken onderdeel hiervan is het verbod op verpakkingen voor eenmalig gebruik, dat in 2030 in gaat. Naar verwachting gaat ditt een grote impact hebben op voedingsbedrijven. Tot slot blijven reductie van voedselverspilling en in het verlengde hiervan de eiwittransitie van invloed en komt er steeds meer aandacht voor waterkwaliteit, gedreven door de aankomende Kader Richtlijn Water (KRW).
Om op al deze verschillende borden te kunnen schaken zijn forse investeringen nodig, bijvoorbeeld op het gebied van innovatie en dataverzameling. Deze investeringen laten zich vooralsnog lastig terugverdienen omdat ze niet altijd direct leiden tot een hogere afzetprijs. En dat allemaal in een context waarin de consument meer vraagt op het gebied van kwaliteit, gemak, gezondheid, duurzaamheid en betaalbaarheid, en klanten vooral zoeken naar een onderscheidend assortiment tegen een zo’n laag mogelijke prijs. Het is voor ondernemers daarom zaak om slimme keuzes te maken vanuit de eigen strategie en in te zetten op de juiste doelen.
Kansen liggen vooral in het bieden van een onderscheidend assortiment. Daarnaast blijven hoge kwaliteit en service belangrijk.
De zoektocht naar hogere arbeidsproductiviteit
Een grote uitdaging blijft het structurele personeelstekort in de sector. Dat blijkt ook uit de conjunctuurenquête van het CBS. Daarin geeft bijna een kwart van de bedrijven aan dat het tekort aan arbeidskrachten een belemmering vormt voor groei. In het algemeen groeit de arbeidsproductiviteit van voedingsbedrijven al jaren mondjesmaat. Hiervoor zijn innovatie en procesverbetering nodig. Temeer gezien de sterke stijging in loonkosten.
Volatiliteit op grondstofmarkten houdt aan
Een andere uitdaging is blijvende volatiliteit op grondstofmarkten. Dit vraagt ook in 2025 scherpte en flexibiliteit van voedselproducenten. Gemiddeld gezien zijn grondstoffen goed voor 45 procent van de totale kosten. Naast grondstofprijzen wordt ook de toegang tot grondstoffen een steeds uitdagender thema. Zo worden zuivelfabrieken en slachterijen geconfronteerd met een structureel lager aanbod van melk en dieren. Daarnaast is de verwachting dat de effecten van klimaatverandering en wetgeving zoals de European Deforestation Regulation (EUDR) de toegang tot grondstoffen complexer maakt.
De mate waarin producenten geraakt worden door prijsstijgingen van grondstoffen is onder meer afhankelijk van de duur van bestaande inkoopcontracten, beschikbare alternatieven, het deel van de kosten die ze zelf kunnen absorberen en in hoeverre waarin zij hogere kosten aan de klant kunnen doorberekenen. Tot dusver heeft de voedingsindustrie hogere kostprijzen goed kunnen doorbelasten. Wel lijken onderhandelingen tussen producenten van A-merken en supermarktorganisaties harder dan ooit te verlopen, met steeds vaker lege schappen tot gevolg. Temeer omdat supermarktorganisaties zich in toenemende mate verenigen in (internationale) inkoopallianties.
Importtarieven VS
Naast deze structurele uitdagingen heerst voor een deel van de producenten onzekerheid over de mate waarin de Verenigde Staten importtarieven invoeren en het effect ervan op Nederlandse voedingsbedrijven. Het effect is afhankelijk van het type product en de hoogte van de heffing. Zo is de prijsgevoeligheid van luxeproducten in het algemeen lager.
Meer weten over hoe de economie en voedselprijzen zich ontwikkelen. Onlangs publiceerde EVMI het artikel: 'Wereldwijde voedselprijzen dalen met 2,1 procent'.