Aandacht voor MOSH en MOAH

BEDRIJFSINFORMATIE - De koolstoffen MOSH en MOAH, die voorkomen in minerale oliën, kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid. De stoffen zijn inmiddels aangetroffen in voedingsmiddelen, maar ook in diervoeding, voedingssupplementen, geneesmiddelen en cosmetica. Vooral de vondst in babyvoeding baart zorgen. In 2019 publiceerde foodwatch hierover. Dit leidde tot meer controles door de NVWA.

Op dit moment is er geen Nederlandse regelgeving op dit gebied, maar die zit er wel aan te komen, denkt Ruben Thomaes, Expert Contaminanten bij Eurofins. “Minerale oliën komen per ongeluk in onze voeding terecht,” aldus Thomaes. “Bijvoorbeeld via de inkten op de verpakking, of door het gebruik van smeerolie voor een lopende band. Een andere manier van besmetting is tijdens het transport: bijvoorbeeld bij de uitstoot van vliegtuigen of vrachtwagens.” Eurofins verricht onderzoek naar de aanwezigheid van beide koolstoffen in voeding, en geeft advies hoe migratie van de stoffen naar voedsel te voorkomen.

MOSH en MOAH werden voor het eerst ontdekt in pasta en ontbijtgranen. De koolstoffen waren waarschijnlijk afkomstig uit inkten die gebruikt waren op de verpakking. In 2012 werden de stoffen aangetroffen in chocolade uit adventskalender. Sindsdien zijn ze in meer producten gevonden. Producten als rijst, granen, meel van granen, chocolade, specerijen, vetten, oliën en verpakt voedsel maken de meeste kans op besmetting.

Hoe giftig MOSH en MOAH zijn, is nog onbekend. De European Food Safety Autority (EFSA) beschouwt MOAH als kankerverwekkend en mutageen. “Dierproeven wijzen uit dat dieren MOSH opslaan in het lichaam. Minerale olieresten met lage viscositeit accumuleren en zijn schadelijk voor de lever, hartkleppen en lymfeklieren. Het is nog de vraag of dit ook gevaarlijk is voor mensen. Het RIVM zwakt de schadelijkheid van MOSH iets af op basis van literatuurstudies, maar acht MOAH uit onvoldoende gezuiverde oliën kankerverwekkend, zelfs bij lage blootstelling.

Voor baby’s is dit risico groter, omdat ze een lager lichaamsgewicht hebben. Daarom wordt door de NVWA nu strenger gecontroleerd op de aanwezigheid van de stoffen in babyvoeding, terwijl dat voor andere producten op dit moment nog niet gebeurt. Dat zien we terug in onze aanvragen: twee jaar geleden voerden we per maand zo’n 20 onderzoeken naar MOSH en MOAH uit, nu zijn het er 250. Die aanvragen zijn voornamelijk afkomstig van producenten van babyvoeding. Retailers bereiden zich ook voor op de mogelijke komst van regelgeving op dit gebied en overwegen om MOSH en MOAH in hun eigen monitoringsprogramma op te nemen.”

Het kan onder meer misgaan wanneer droge voeding in contact komt met verpakkingsmateriaal dat inkt of lijm bevat van synthetische oorsprong. Bij verdamping kunnen die stoffen in het voedsel terechtkomen. In Europa gelden regels voor de inkten op verpakking, om migratie van de koolstoffen naar voedsel te voorkomen. Maar helemaal waterdicht is dit systeem niet. Door het gebruik van gerecyclede verpakkingsmaterialen is het lastiger te bepalen of er al dan niet sprake is van inkt met minerale oliën. Buiten Europa gelden geen regels voor wat betreft het gebruik van voedselveilige inkt.

Ook tijdens de productie kunnen minerale oliën in het product terecht komen. “De smeerolie die gebruikt wordt voor het onderhoud van apparaten zoals een lopende band kan terecht komen in voedingsmiddelen. Hier zijn eveneens regels voor: er mag alleen plantaardige olie worden gebruikt. Maar in de praktijk kan het best voorkomen dat men een minerale olie gebruikt. Deze is doorgaans goedkoper.” De koolstoffen kunnen ook afkomstig zijn uit brandvertragende middelen, reinigingsmiddelen, pesticiden en antischuimmiddelen.

Ook uitlaatgassen van verkeer of industrie kunnen boosdoener zijn. “Dat kan al wanneer een vrachtwagen stationair staat te draaien in een loods, in de buurt van producten die niet afdoende zijn verpakt. MOSH en MOAH migreren bovendien door de keten heen: bevat de droge pasta MOSH en MOAH? Dan bevat de kant-en-klare lasagne waarin deze pasta is verwerkt deze stoffen ook.”

Omdat er zoveel mogelijke bronnen van een contaminatie zijn, is het lastig de veroorzaker op het spoor te komen. “In eerste instantie bepalen we of het om minerale oliën gaat of biogene oliën. Bij de laatste hoef je niets te doen. Bij de koolstoffen uit minerale oliën hangt dit vooral samen met de hoeveelheid die wordt aangetroffen, al zijn hier nog geen regels voor.

Treffen we minerale oliën aan, dan gaan we verder met testen om te bepalen om welk soort het gaat. Dat doen we met behulp van een chromatogram. Hiermee kunnen mengsels worden gescheiden. Dat gebeurt door middel van verhitting. Elke olie heeft een temperatuur waarbij deze gaat vervliegen, zijn eigen vingerafdruk. Kerosine gaat bijvoorbeeld bij een lage temperatuur vervliegen. Zo kunnen we de vingerafdruk van de olie bepalen en weten we om welke contaminant het gaat.”

Er is nu nog geen regelgeving op het gebied van MOSH en MOAH. In buurland Duitsland is dat anders. “Duitsland loopt meestal voorop,” aldus Thomaes. Het Duitse Federale Instituut voor risicobeheersing (BfR) stelt sinds 2009 dat voedsel verplicht onder MOSH en MOAH normen moet blijven. Zo mag een product niet meer dan 0,5 mg/kg MOAH (C16 – C36) bevatten en niet meer dan 2 mg /kg MOSH (C20 tot C35). “Wij adviseren onze klanten om uit te gaan van deze Duitse normen.”

Het beste is natuurlijk om de migratie van de koolstoffen naar voedsel te voorkomen. Dat kan door plantaardige oliën te gebruiken, in plaats van minerale oliën. “Kies voor een natuurlijke drukinkt en een plantaardige olie als smeermiddel, daarmee verklein je de risico’s op een besmetting.”

Meer informatie: www.eurofinsfoodtesting.nl