Lang houdbare voedingsmiddelen die worden verpakt in karton of jute, kunnen besmet raken met de schadelijke stoffen MOSH/MOAH. Minerale oliën uit drukinkten op gerecyclede verpakkingen trekken in het product, waardoor dit potentieel kankerverwekkend is. Eurofins biedt de juiste analyses aan om contaminatie met verontreinigde verpakkingen te voorkomen.
Tekst: Linda van ’t Land | Foto’s: Eurofins
Het begon allemaal in 2012 met een Duitse adventskalender. Volgens goed gebruik bevinden zich in zo’n kalender kleine chocolaatjes achter kleurige plaatjes. Iedere dag kan er een vakje worden opengemaakt, waarin het chocolaatje wordt gevonden. “Iemand kwam op het idee om deze chocolade eens te onderzoeken”, aldus Ruben Thomaes, Business Unit Manager op het laboratorium van Eurofins in Graauw. “Toen bleek dat de verontreiniging van deze chocolaatjes op dag 1 het minst was; op dag 31 was de concentratie juist het hoogst. De bedrukking van de kalender bleek door de dagen heen steeds verder in de chocolade te trekken. Zo is het balletje gaan rollen.”
Aangetoond is sindsdien dat er schadelijke stoffen via verpakkingen in ons voedsel terecht komen. De drukinkt uit gerecyclede kartonnen verpakkingen of jute zakken trekt in het daarin verpakte product. “Vaak gaat het om lang houdbare producten, zoals granen, specerijen, vetten, oliën, rijst of pasta”, vertelt Thomaes. “Deze komen immers gedurende langere tijd in contact met de verontreinigde verpakking, waardoor schadelijke stoffen in het voedingsmiddel kunnen migreren. Hetzelfde geldt voor koffie- en cacaobonen, die in jute zakken worden verpakt. De concentratie potentieel schadelijke stoffen, waaronder MOSH/MOAH, wordt hoger naarmate de verpakking vaker is hergebruikt.”
MOSH en MOAH worden vaak in één adem genoemd, omdat er één en dezelfde analyse voor bestaat. Toch is er onderscheid te maken in beide minerale oliën. “MOSH zijn verzadigde minerale oliën en MOAH zijn aromatische minerale oliën”, legt Thomaes uit. “MOAH zijn schadelijker voor de mens, omdat de MOAH meer persistent zijn en verbindingen aangaan in het lichaam die vergelijkbaar zijn met de schadelijke effecten van dioxines. Minerale oliën hopen zich hierdoor op in het lichaam, wat allerlei schades kan veroorzaken die uiteindelijk tot bijvoorbeeld genetische modificatie en mogelijk zelfs kanker leiden. Het is dus zeker een zeer ongewenst bijeffect van onze behoefte aan recycling. Onderzocht wordt of ook inkt uit hergebruikt plastic in voedingsmiddelen migreert. Plastic is immers eveneens een restproduct van plantaardige afkomst en dus een minerale olie. Zelfs glas controleren we tegenwoordig.”
Wetgeving op komst
Eurofins doet onder andere onderzoek naar MOSH/MOAH. “Wij verzorgen analyses van verpakte producten maar ook van bijvoorbeeld kartonnen verpakkingen, in opdracht van supermarktketens”, aldus Thomaes. “Soms kun je op het oog al een inschatting maken. Hoe donkerder het karton, hoe vaker het is hergebruikt en hoe groter dus de kans op contaminatie. Het is onwenselijk om dergelijk karton te gebruiken voor het verpakken van voedingsmiddelen.”
Thomaes wijst erop dat de Nederlandse overheid bezig is om wetgeving op dit gebied te realiseren. “In Duitsland bestaat deze al en dus zal Nederland zeker niet lang meer achterblijven. Als Eurofins willen we die wet- en regelgeving vóór zijn met de analyses die we aanbieden, zodat onze klanten met een gerust hart hun markt kunnen blijven bedienen. Samen met onze opdrachtgevers opereren we proactief.”
Thomaes ziet de oplossing voor het voorkomen van MOSH/MOAH in het aanbieden van zuivere verpakkingen van plantaardige afkomst. “Bijvoorbeeld papier dat niet gerecycled is. Daarnaast is het belangrijk dat we inkt van natuurlijke oorsprong gaan gebruiken, dus niet langer synthetisch materiaal. Een product als een televisie kan prima in een gerecyclede doos worden verpakt. Voor voedingsmiddelen ligt dat anders. Hoe langer het product in aanraking komt met de verpakking, hoe groter de kans op besmetting. Ook luchtvochtigheid speelt een belangrijke rol in het besmettingsproces. Eurofins helpt haar klanten door middel van de juiste analyses en advies op maat om te komen tot duurzame, gezonde oplossingen. Zo voorkomen we besmetting van voedingsmiddelen – én erger.”
Minerale oliën
MOSH (Mineral Oil Saturated Hydrocarbon) zijn verzadigde koolwaterstoffen uit minerale oliën. MOAH (Mineral Oil Aromatic Hydrocarbon) zijn aromatische koolwaterstoffen uit minerale oliën. Niet alleen bedrukt karton is vervuild met minerale oliën. Soms worden verpakkingsmaterialen bewust behandeld met olie, zoals de jute zakken waarin cacaobonen worden getransporteerd. Via de zakken trekken minerale oliën in de bonen. Tegenwoordig worden minerale oliën in een groot aantal levensmiddelen aangetroffen. Olie kan namelijk op ieder willekeurig punt in de voedselverwerkingsketen, van voedingsgrondstoffen tot samengestelde bewerkte eindproducten, binnendringen. Denk bijvoorbeeld aan de smeerolie en hydraulische oliën die de boer gebruikt in machines, die voor de oogst en productie worden ingezet.
Andere bronnen zijn brandstoffen, uitlaatgassen, oppervlaktebehandelingsmiddelen, antischuimmiddelen enzovoorts. Voor voedselfabrikanten en distributeurs, maar ook voor analytische laboratoria is het een enorme uitdaging om de bron en het punt van besmetting te bepalen.
Eurofins Food, Feed & Water Testing
- Zandbergsestraat 1
- 4569 TC Graauw
- Tel: +31 (114) 635 400
- www.eurofinsfoodfeedtesting.nl