BEDRIJFSINFORMATIE | De voedings- en drankensector wordt geconfronteerd met steeds strengere wet- en regelgeving met betrekking tot hygiëne. Daarnaast wordt de druk op efficiënte en duurzame productie steeds groter en is integraal hygiënisch ontwerp van fabrieken en productielijnen een cruciale pijler geworden. Dit artikel, in samenwerking met NIRAS Nederland, belicht het belang van hygiënisch fabrieksontwerp, de implementatie van dit concept in engineeringsprojecten en de voordelen op het gebied van voedselveiligheid, efficiëntie en duurzaamheid.
Hygiënisch ontwerp verwijst doorgaans naar het ontwerpen van apparatuur, processen en installaties op een manier die hygiëne en voedselveiligheid waarborgt. Hygiënisch fabrieksontwerp is in de ogen van NIRAS het allesomvattende begrip waar het onafhankelijke engineeringsbureau zich ambassadeur voor voelt. Hygiënische fabrieksontwerp is namelijk de toepassing van hygiënisch ontwerp op de schaal van een volledige productiefaciliteit. Dit concept houdt rekening met de inrichting van de fabriek en de integratie van alle elementen binnen een productieomgeving: apparatuur, leidingwerk, bekabeling, constructies, conditionering, inrichting, bouwkundige afwerking, zonering, productielogistiek rondom kleedruimtes en control rooms enzovoorts én processen om hygiëne en voedselveiligheid te waarborgen.
Beide concepten, hygiënisch ontwerp en hygiënisch fabrieksontwerp, kunnen belangrijk zijn voor het garanderen van voedselveiligheid. Hygiënisch fabrieksontwerp kijkt meer holistisch naar het geheel. Je kan een fabriek hebben vol hygiënische apparatuur en toch een volkomen onhygiënisch ontworpen fabriek hebben. Andersom geldt dit ook, je kan zonder hygiënische gecertificeerde apparatuur een prima hygiënische productielocatie hebben. De eisen en het hygiëneniveau zijn daarom goed om te definiëren per situatie.
Goed op orde
Dat hygiëne een belangrijke pijler is, behoeft weinig overtuiging bij professionals binnen de voedingsmiddelenindustrie, maar NIRAS somt omwille van dit artikel de volgende redenen om hygiëne te waarborgen op:
- Voedselveiligheid
Een hygiënisch ontworpen fabriek vermindert de kans op verontreiniging of vermenging van product (allergenen), en dus productiestops en recalls, omdat er goed over deze factoren wordt nagedacht. Dit beschermt niet alleen de gezondheid van de consument maar ook de reputatie van het bedrijf, om nog te zwijgen over de kosten die hiermee voorkomen kunnen worden. - Wet- en regelgeving
De naleving van strikte normen is vereist om gezondheidsrisico’s te minimaliseren en vergunningen te behouden. Het verminderen van risico’s tijdens fabrieksontwerp is daarmee van groot belang. Documentatie en daarmee bewijslast zijn hierin cruciaal. - Duurzaamheid
Door hygiënisch ontwerp kan afval worden verminderd, product beter worden geconserveerd en kan er zelfs minder gereinigd hoeven te worden, wat vervolgens bijdraagt aan de duurzaamheidsdoelstellingen van voedingsmiddelenproducenten. Daarnaast geldt ook hierin dat het kosten kan reduceren.
Wanneer hygiëne goed op orde is, zijn risico’s onder controle, kan men eerder rekenen op een verticale opstart van de productie en minder downtime. Dit is te vertalen naar een meer efficiënte, duurzame en voedselveilige productie, maar hoe integreer je hygiëne nu binnen optimalisering, opschaling en andere projecten?
Engineeringsvraagstukken
Voedingsmiddelenproducenten schakelen NIRAS in voor onafhankelijk advies bij engineeringsvraagstukken. Hierbij kan het gaan om geheel nieuwe fabrieken, een aanpassing aan een bestaande productiefaciliteit of zelfs het optimaliseren van een enkel onderdeel van een proces- of verpakkingslijn. Hoe dan ook willen medewerkers van NIRAS altijd integraal kijken naar het vraagstuk en ontdekken wat de vraag achter de vraag is. Dit betekent soms ook dat een ogenschijnlijk probleem niet de daadwerkelijke uitdaging blijkt.
Op het gebied van hygiëne betekent dit soms vragen stellen zoals: ‘Is dit het hygiëneniveau dat we dienen te bereiken?’, ‘Kunnen we eerder in het productieproces latere problemen voorkomen?’, ‘Is deze technologie nodig om tot het eindproduct te komen?’ en ‘Kunnen we processen met minder equipment bewerkstelligen?’ Zeker bij de laatste vraag kan minder equipment minder hygiënerisico’s betekenen. Iets dat niet vies wordt, hoeft ook niet gereinigd of onderhouden te worden. Soms is het beste component dus geen component.
De implementatie van hygiëne in engineeringsprojecten behoeft een gestructureerde en holistische benadering. Dit begint bij een gedegen projectaanpak, waarbij hygiëne stap voor stap is geïntegreerd. Dit betekent dus van het opstellen van de eerste projecteisen, binnen de 3D-modellering om een gedetailleerd en visueel inzicht te krijgen, tot de inbedrijfstelling en validatie van productielijnen. Wanneer deze benadering tevens op risico’s wordt gebaseerd zorgt dit ervoor dat hygiënische aspecten ook een mate van prioriteit krijgen binnen de verschillende projectfases. En om het project overzichtelijk te houden en fragmentatie van projectaspecten te voorkomen kunnen onafhankelijk advies en vooraf afgesproken detailniveaus enorm helpen.
Het maken van de juiste keuzes
Zorg voor hygiëne moet niet worden gezien als kostenpost, maar juist als gegronde investering. Je zou zelfs kunnen stellen dat een goed onderhouden, gereinigde en dus hygiënische productielijn of -locatie beter presteert en dus geld oplevert. Het beste halen uit deze investering is volgens NIRAS een kwestie van kijken naar het grotere geheel, onderzoeken waar het echte probleem ligt en soms processen anders inrichten dan de standaard in de industrie. Een goed doordacht hygiënisch fabrieksontwerp is flexibel en kan aangepast worden aan toekomstige behoeften.
Om de juiste keuzes te kunnen maken als voedingsmiddelenproducent, zet NIRAS verschillende tools in. Dit kan documentatie zijn zoals bijvoorbeeld een overzicht van verschillende eisen, maar ook een Hygienic Risk Assesment (HRA) of Hygienic Design Risk Checklist volgens de nieuwste EHEDG guideline, maar digitale mogelijkheden brengen ook steeds meer inzichten. Zo heeft NIRAS al goede ervaringen opgedaan met simulatiemodellen, zowel op het gebied van equipment-, als op piping- en volledig productieprocesniveau, maar zijn ook digitale ontwerp- en reviewmogelijkheden, zoals 3D en Virtual Reality, niet meer weg te denken binnen projecten. Hierbij gaat het om het (digitaal) inzichtelijk maken van risico’s en het controleren of er aan bepaalde eisen is voldaan nog voordat een ontwerp gerealiseerd wordt.
Door verschillende scenario’s te onderzoeken, opgestelde eisen en opgesomde factoren mee te nemen, holistisch naar onderdelen van projecten te kijken en door samen te werken met verschillende kennishouders, leveranciers, experts en andere belanghebbenden kan een investering met meer zekerheid worden gedaan.
NIRAS speelt graag een rol in het begeleiden van organisaties naar een optimale invulling van hygiënisch fabrieksontwerp, aangepast aan de specifieke behoeften en context van elke opdrachtgever.