NIEUWS | Gezond eten voor mensen die krap bij kas zitten blijkt niet zo eenvoudig. Onderzoekers van de WUR en Utrecht Universiteit onderzochten de oorzaken hiervan door in gesprek te gaan met professionals en inwoners als ervaringsdeskundigen. De bevindingen werden vertaald tot factoren, ingedeeld in drie kerndynamieken.
Geldgebrek, stress, ongezond aanbod, en de sociale omgeving zorgen er samen voor dat een gezonde maaltijd niet voor de hand ligt. Dit blijkt uit een onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) en de Universiteit Utrecht. Het is onderdeel van het FOODPATH-project en gefinancierd door Era4Health en ZonMw.
Bijeenkomsten met professionals en inwoners
Onderzoekers probeerden het web van factoren in kaart te brengen die het voor mensen met weinig geld moeilijk maakt om voor gezonde producten te kiezen. Om te achterhalen hoe het eetgedrag van mensen met weinig geld precies wordt gevormd, organiseerden de onderzoekers drie bijeenkomsten. Eind 2024 kwamen 11 professionals en 14 inwoners bijeen, allemaal afkomstig uit de omgeving Ede. Het ging om mensen met kennis op het gebied van voeding, gezondheid of bijvoorbeeld schuldhulpverlening. Deze ervaringsdeskundigen waren mensen die moeten rondkomen van weinig geld of daar ervaring mee hebben.
Factoren opgedeeld in drie kerndynamieken
Samen met de onderzoekers brachten deze betrokkenen in kaart wat mensen met een kleine portemonnee tegenhoudt om gezond voedsel te eten. Het resulteerde in een systeemkaart van 62 factoren. Binnen dat complexe web aan factoren onderscheiden de onderzoekers drie ‘kerndynamieken’. Deze versterken elkaar en houden dus het systeem in stand:
De invloed van:
- schaarste aan financiële middelen
- voedselomgeving (voedselaanbod, - prijzen en -promotie)
- de sociaal-maatschappelijke omgeving.
De onderzoekers stelden op basis van het onderzoek een lijst van 30 acties op. Zoals het bieden van vergoedingen voor toegankelijke behandelingen voor mentale gezondheid en wetgeving die het mogelijk maakt om ongezonde voedselaanbieders te weren.
Collectieve inspanning nodig
De bevindingen laten zien dat er niet één oplossing is en dat er een integraal plan nodig is om gezond eten makkelijker te maken voor mensen die moeten rondkomen van weinig geld. Hierbij is het essentieel om inwoners en/of ervaringsdeskundigen te betrekken bij niet alleen het gesprek, maar bij de oplossing. Door hen te betrekken bij de ontwikkeling van beleid en hulpverlening, vergroot het onderlinge begrip en zorg je dat de acties goed aansluiten bij de behoeften.
Bovendien laat dit onderzoek zien dat het van belang is dat er zowel systeemverandering op nationaal niveau (bijv. wet- en regelgeving) als op lokaal niveau (bijv. buurtinitiatieven) plaatsvindt. Dit vereist een collectieve inspanning van nationale en lokale overheid, de voedselindustrie, voedselaanbieders, en maatschappelijke organisaties. En tot slot een gecoördineerde, intersectorale aanpak om duurzame en impactvolle resultaten te bereiken.