WUR-onderzoekers Angelina Horsting en Carina Nieuwenweg
NIEUWS | Gist wordt al eeuwen gebruikt voor de productie van wijn en brood, en sinds de jaren vijftig voor insuline. Carina Nieuwenweg en Angelina Horsting startten Novya Biotech om nieuwe toepassingen voor gist te ontwikkelen met behulp van een DNA-aanpassingstechniek. Gist als ‘microfabriekje’ kan zo andere waardevolle stoffen produceren voor onder meer de foodsector.
Microbioloog Carina Nieuwenweg kwam tijdens haar PhD in aanraking met onderzoek naar gist. Ze hield zich bezig met het aanpassen van het DNA van gist. Na het afronden van haar PhD in 2024 besloot Nieuwenweg zich verder te verdiepen in haar DNA-onderzoek.
Samenwerking Nieuwenweg en Horsting
Nieuwenweg hield zich vooral bezig met de wetenschap, maar daarna moest ook aan de business development gaan denken. Ze kwam opnieuw in contact met Angelina Horsting, die ze kende van de bachelor Moleculaire Levenswetenschappen, waar ze samen studentenprojecten deden. Met ondersteuning van Wageningen University & Research (WUR) richtten ze samen Novya Biotech op, een deeptech-startup.
Bier, brood en insuline
Novya is gericht op het ontwikkelen van toepassingen voor gist. De schimmel is essentieel voor de productie van onder meer bier, brood en wijn. Sinds de jaren 50 wordt er ook al insuline mee gemaakt. Voor het maken van nieuwe producten moet het DNA van de gistcel worden aangepast. Nieuwenweg: “Het aanpassen van DNA was altijd een bottleneck. Het kon jaren of zelfs decennia duren, het ging echt stapje voor stapje. Met onze technologie kunnen we dat proces versnellen. Dan gaat het exponentieel in plaats van lineair.”
Nauwkeurige DNA-aanpassing
De technologie van Novya maakt het mogelijk om succesvolle genetische modificaties te hergebruiken. Door die ‘op elkaar te stapelen’ kunnen gistcellen snel en rendabel op maat worden gemaakt. Hierbij wordt gebruikgemaakt van CRISPR-Cas, een techniek waarmee wetenschappers DNA nauwkeurig kunnen aanpassen.
Nieuwenweg deed haar promotieonderzoek bij pioniers op het gebied van CRISPR-Cas. Nu vallen Nieuwenweg en Horsting onder de groep Systems & Synthetic Biology, die veel expertise over gist in huis heeft.
Aromatische stoffen
Met hun gisttechnologie kunnen Nieuwenweg en Horsting aromatische stoffen maken. Daar zijn verschillende toepassingen voor, zegt Horsting. “We zijn verschillende markten aan het analyseren, zoals de food-, cosmetica- en farmaceutische sector. Die hebben allemaal hun eigen regels en eigenschappen, en we moeten ook nadenken over welke partijen dan geïnteresseerd zouden zijn.”
Microfabriekjes optimaliseren
Maar voordat Novya de stap naar de markt zet, moeten er eerst belangrijke tussenstappen worden gezet. ‘We werken nu aan generieke verbeteringen voor gistcellen’, zegt Nieuwenweg. “Je kunt gist zien als een “microfabriekje” dat producten maakt op basis van zijn DNA. Dat fabriekje zijn we aan het optimaliseren.”
In de toekomst hopen Nieuwenweg en Horsting zoveel mogelijk impact te maken met hun startup. Horsting: “Het zou mooi zijn als we bijvoorbeeld medicijnen of voedingsingrediënten kunnen produceren die nu buiten Europa worden gemaakt, zodat we minder afhankelijk worden en beter bestand zijn tegen geopolitieke spanningen.”
Gist-toepassing als duurzamer alternatief
Gist zou bijvoorbeeld kleur- en geurstoffen kunnen produceren, of moleculen zoals taxol. Deze stof, die wordt gebruikt voor chemotherapie, is moeilijk na te maken en wordt nu gewonnen uit de taxusplant. “Een plant maakt stofjes in lage concentraties. Dat zou met gist effectiever en duurzamer kunnen”, aldus Nieuwenweg.
Hulp van studenten gevraagd
De WUR heeft de startup geholpen, bijvoorbeeld bij het aanvragen van fondsen en professoren geven advies. Studenten kunnen ook bijdragen aan de groei van Novya, zegt Nieuwenweg: ‘We zouden heel blij zijn met studenten die hun thesis gaan schrijven en die ons willen helpen in het lab, of met de business development.”