In Wageningen opent VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer op donderdag 20 september het nieuwe Crop Innovation Centre van onderzoeksbedrijf KeyGene. In dit innovatiecentrum vindt onderzoek plaats naar plantensoorten. In de ruim 1000 vierkante meter grote kas worden in afzonderlijke ruimtes maar liefst negentien verschillende klimaatomstandigheden nagebootst.
De variatie in experimenten is dan ook groot. Proeven met bananen vinden onder tropische omstandigheden plaats. In andere ruimtes vinden juist koude- of droogtetests plaats. Luchtvochtigheid, temperatuur, water en licht worden allemaal volledig geautomatiseerd geregeld.
Nieuwe varianten
Wereldwijd spelen een veranderend klimaat, schaarste aan geschikte landbouwgronden, de beschikbaarheid van kwalitatief goed en zoet water en toenemende resistentie van plantziektes een prominente rol in de voedselproductie. Hoe voedt je dan een toenemende wereldbevolking? De ontwikkeling van nieuwe plantenrassen kan daarbij helpen. Door goede eigenschappen uit verschillende planten te combineren in een nieuwe variant kunnen planten die dreigen te verdwijnen door ziektes of klimaatverandering worden gered of vervangen. Maar ook allerlei andere urgente problemen die de teelt van goed voedsel in de weg staan kunnen worden opgelost door planten nieuwe eigenschappen te geven.
Arsenicum in rijst
Een actueel voorbeeld van zo’n kwestie is het arsenicumprobleem bij rijst. Onlangs was weer in het nieuws dat het giftige arsenicum is aangetroffen in rijstwafels. Ook op de website van het Voedingscentrum wordt om die reden aanbevolen om, vooral bij kinderen, matig te zijn met het eten van rijstwafels. Het zit zo: vooral in de Aziatische mijnbouwgebieden waar in het verleden erts of nikkel werd gedolven en waar tegenwoordig rijst wordt verbouwd zit arsenicum in het gesteente. Rijst bevat een eiwit dat heel efficiënt silicium kan opnemen. Silicium is belangrijk voor de groei en de weerstand van de plant. Maar met de opname van silicium wordt ook arsenicum opgenomen. Nu zijn er volgens KeyGene onderzoeker Ligterink eiwitten die ervoor zorgen dat het arsenicum in de vacuole van de plant blijft en niet in de rijstkorrel terechtkomt. Momenteel doet hij daar onderzoek naar en hij hoopt een rijstvariant te ontwikkelen die geen arsenicum meer in de korrel bevat, maar verder alle andere goede eigenschappen heeft behouden.
Zieke bananen
Voor bananen geldt een ander urgent probleem. Wereldwijd wordt de bananensector door één ras, Cavendish bananen, gedomineerd en dat maakt de sector extreem kwetsbaar. Alle moderne bananen zijn klonen van elkaar; er is nauwelijks variatie. De laatste jaren wordt wereldwijd steeds vaker de Panama-ziekte geconstateerd. Deze ziekte wordt veroorzaakt door de Fusarium-schimmel die de wortels infecteert, het vaatsysteem aantast en uiteindelijk de plant doodt. Is een perceel er eenmaal mee besmet, dan is verdere teelt van bananen onmogelijk. Daardoor bedreigt de schimmel de wereldwijde monocultuur van Cavendish bananen en vele andere lokale rassen.
Onderzoeker en vice president new business Anker Sørensen doet momenteel in Wageningen onderzoek naar verschillende bananenvarianten. Hij vindt dat er in het supermarkt vak veel meer diversiteit moet komen. “Kijk eens wat een variatie er is bij de snackkomkommers, tomaatjes en paprika’s. Waarom hebben we maar één soort banaan? Moet je zien welke risico’s we nu lopen.” Er is volgens Sørensen teveel druk in de keten om de prijs zo laag mogelijk te houden.
Van alle bananen wordt 15 procent geëxporteerd. Lokaal geproduceerde bananen vormen een belangrijke voedselbron in de landen van herkomst. In sommige landen bedraagt de bananenconsumptie wel dertig procent van de totaal geconsumeerde hoeveelheid calorieën. De zich steeds verder verspreidende uitbraakt van de Panama-ziekte is ook voor de lokale bevolking dus desastreus en maakt de urgentie van de ontwikkeling van nieuwe bananenvarianten duidelijk.
Tekst: Reina Louw