Vandaag vond in Den Haag het 'spoeddebat' over de met fipronil besmette eieren plaats met de portefeuillehouders voor landbouw en voedsel uit de Tweede Kamer. In Brussel vond de Belgische tegenhanger twee weken geleden al plaats. Het debat verliep voorspelbaar, maar staatssecretaris Van Dam zei iets opmerkelijks.
Door Dick Veerman - Foodlog
"De NVWA heeft de fipronilcrisis niet adequaat aangepakt, vindt de Kamer. Volgens staatssecretaris Van Dam (Economische Zaken, landbouw) en minister Schippers (Volksgezondheid) was het optreden goed, maar de communicatie minder." Met die woorden vat de overheid zelf het debat over de eierkwestie samen.
Het debat was voorspelbaar. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is niet adequaat opgetreden, vonden Kamerleden. Met de kennis van vandaag zou het anders zijn gegaan, zeiden de bewindslieden Martijn van Dam (EZ) en Edith Schippers (VWS) die pal achter hun NVWA gingen staan. Pro-boeren Kamerleden vonden dat het optreden van de NVWA het boerenbelang had geschaad. Andere Kamerleden hadden aandacht voor de voedselveiligheid in ons land die niet goed geborgd zou zijn en juist het burgerbelang zou schaden. Onderzoek door oud-minister Winnie Sorgdrager moet uitwijzen of 'met de kennis van gisteren' zoveel fouten zijn gemaakt, als wordt verondersteld. Boerenvertegenwoordigers vonden dat ze niet genoeg geld kregen uit de tas vol pleisters (extra bankkrediet, borgstellingen, uitstel van betalingen) die Van Dam hen toezegde.
Malle stellingname
Wat mij in het debat verbaasde was een stellingname van Martijn van Dam. Volgens hem besloot de NVWA na meldingen vorig jaar tot een strafrechtelijke aanpak van de mogelijke fipronilfraude in kippenstallen omdat de volksgezondheid niet in gevaar was. Tot die keuze kwamen overheid en NVWA nadat toxicologen duidelijk hadden gemaakt dat een mens heel wat fipronil kan hebben voor hij daar last van krijgt. Tijd genoeg derhalve om rustig uit te zoeken welke boef op welke manier de boel aan het flessen was.
Inderdaad, ook met de kennis van vandaag was dat geen roekeloos besluit voor de volksgezondheid. Er is geen acuut risico geweest, behalve voor mensen die meer fripronileieren eten dan een bodybuilder op kan. Zulke gevallen zijn verwaarloosbaar.
Toch is het welbeschouwd een malle stellingname voor iemand die eindverantwoordelijk is voor de NVWA, onze voedselveiligheids- én voedselintegriteitshandhaver. Fipronil is domweg verboden voor direct gebruik op productiedieren voor menselijke consumptie. Als daar toch aanwijzingen voor zijn, dan is er sprake van mogelijk gerommel in de voedselketen. Dat is erger dan gevloekt. Het geval maakt wellicht niet zoveel uit, maar de kwalijke voedingsbodem die er uit spreekt des te meer.
Normen zijn er om gehandhaafd te worden. Wie ze niet handhaaft, zet namelijk alle wettelijke afspraken over wat een consument van een ei - en welk ander product dan ook - mag verwachten buiten de deur. Die norm is 0,005 mg per kilo product voor fipronil, ook al is de volksgezondheid niet direct in gevaar.
Waarom gekozen is voor een voedselveilligheids- en niet voor een voedselintegriteitsaanpak? Normen zijn er niet voor niets en bedoeld om de consument het vertrouwen te geven dat hij krijgt wat hij mag verwachten.
Na de wat onhandige uitspraken van Van Dam zit Nederland alweer met een vraagstuk: van welke andere producten weten we nog meer niet of ze wel aan de gestelde normen voldoen? Zulke vragen helpen het voedselvertrouwen niet vooruit.
De twitterfeed #fipronildebat geeft inzicht in de verschillende perspectieven op de zaak. Pluimveehouders zijn boos over de uitkomst van het debat en spannen een proces tegen de overheid aan omdat de NVWA niet adequaat zou hebben gehandeld.