Beelden: Keke Keukelaar via Solidaridad
Grootschalige armoede, kinderarbeid en ontbossing zijn nog steeds aan de orde van de dag bij boeren en arbeiders in de cacaoproductie. Hoewel er zeker aandacht was voor deze problemen in de afgelopen decennia, zijn er tot op heden nog steeds geen structurele oplossingen. Dat concludeert de Cacao Barometer 2020, de nieuwste versie van een tweejaarlijkse evaluatie van duurzaamheid in de cacaosector.
Vrijwel alle West-Afrikaanse boerengezinnen leven nog steeds in armoede, schrijft Solidaridad, een van de deelnemende partijen aan The Cocoa Barometer Consorium, in een persbericht. Naast armoede zijn ontbossing, kinderarbeid en andere schendingen van mensen- en arbeidsrechten dagelijkse kost. De zwakke infrastructuur van het platteland werkt dit in de hand. Bovendien blijft de transparantie in de sector gebrekkig en nemen bedrijven onvoldoende verantwoordelijkheid. 'Zwakke overheden, soms corrupt, doen de sector ook geen goed', schrijft de Cacao Barometer 2020.
Problemen in de sector
In de cacaosector worden mensenrechten veelvuldig geschonden. 95% van de 1,5 miljoen kinderen die in Ivoorkust en Ghana in de productie werken, worden blootgesteld aan de ergste vormen van kinderarbeid, zoals het werken met gevaarlijke gereedschappen en pesticiden. Ook genderongelijkheid is een probleem, want ondanks dat vrouwen een groot van het werk doen in de cacaoproductie, worden zij daarvoor niet voldoende erkend of beloond. Daarnaast zijn gezondheidszorg en onderwijs vaak niet beschikbaar of onbetaalbaar.
Steeds meer chocoladebedrijven vragen om regulering en grote spelers als de Europese Unie werken op dit moment aan wetgeving. De twee grootste cacaoproducenten, Ivoorkust en Ghana, hebben een kartel gevormd om de prijs voor cacaoboeren op te drijven. Ze voerden een premie in van 400.000 dollar per ton cacaobonen, waardoor de prijzen voor cacaoboeren met 28% (Ghana) en 21% (Ivoorkust) zijn gestegen. De Barometer noemt dit een belangrijke stap, maar is bezorgd over het gebrek aan betrokkenheid van andere belanghebbenden bij de ontwikkeling van dergelijke initiatieven, waaronder regeringen van andere cacaoproducerende landen, boerenorganisaties en het maatschappelijk middenveld.
Ook het klimaat lijdt onder de problemen in de cacaosector. Ontbossing heeft verlies van biodiversiteit en leefgebied voor dieren en planten tot gevolg. Daarnaast versnelt het de klimaatverandering. Een ander probleem is het ondeskundig gebruik van landbouwchemicaliën. De Barometer noemt dit onder meer inefficiënt en het brengt de gezondheid van cacaoboeren en -arbeiders in gevaar.
Fouten
De ingrepen vanuit de industrie hebben weinig invloed gehad, signaleert het rapport. De afgelopen twintig jaar hebben allerlei partijen geprobeerd om duurzaamheid, arbeidsomstandigheden en eerlijke beloningen te verbeteren, maar de situatie is anno 2020 nauwelijks verbeterd.
Het rapport noemt drie redenen voor het mislukken van de interventies. Ten eerste waren de regelgevende inspanningen vrijwillig en dus niet verplicht. Ten tweede zijn de onderliggende problemen die extreme armoede verergeren er nog steeds, zoals lage cacaoprijzen, gebrek aan infrastructuur en het ontbreken van transparantie en verantwoording hoger in de productieketen. 'Het huidige verdienmodel met hoge cacao-opbrengsten leidt tot armoede voor de boeren en hoge winsten voor chocoladefabrikanten', aldus het persbericht. Tot slot worden problemen beoordeeld door machthebbers in de sector en worden boeren en burgers niet gehoord.
Aanbevelingen
De druk en verantwoordelijkheid voor oplossingen moet verplaatsen van de boeren naar de machthebbers. Er moet regelgeving komen die het systeem verandert, is daarom de eerste aanbeveling die het rapport doet. Daarnaast moet de samenwerking verbeteren tussen producerende en consumerende landen, waarbij laatstgenoemde voor de financiering zorgt en de producerende landen zorg dragen voor een maatschappelijk middenveld, waarbij boeren een belangrijke stem krijgen in de besluitvorming. Ten derde moeten boeren verzekerd zijn van een leefbaar inkomen, want dat is een mensenrecht. Om dat voor elkaar te krijgen moeten overheden en bedrijfsleven het geld in de productieketen eerlijker verdelen. Want, schrijft Solidaridad, de grootste stimulans voor boeren om duurzaam te verbouwen, is een eerlijke prijs voor de cacao die ze produceren.